Page 91 - C111244

یسیطانغمورتکلا یاقلا و سیطانغم

نایرج نانچ نآ دنمزاین تسا نکمم بولطم هزادنا اب ینادیم دیلوت یارب هقلح کت کی زا هدافتسا
ٔ
زا ،هقلح کت یاج هب یطیارش نینچ رد .دشاب رتارف هقلح ِ میس زاجم نایرج هنیشیب زا هک دشاب یگرزب
ٔ
نادیم دیلوت یارب اه هچیپ زا .)19ــ3 لکش( دوش یم هدافتسا یسیطانغم نادیم دیلوت یارب اه هچیپ
I I
.دوش یم هدافتسا یقرب یاه هلیسو زا یرایسب رد یسیطانغم
تروص هب هک تسا یزارد میس ،هلولمیس :نایرج لماح ۀلولمیس زا لصاح یسیطانغم نادیم

یسیطانغم نادیم نآ فارطا یاضف رد ،هلولمیس زا یکیرتکلا نایرج روبع اب .تسا هدش هدیچیپ ،دنلب یچیپرام
هچیپ 19 ــ3 لکش
20 ــ3 لکش رد یکیرتکلا نایرج لماح هلولمیس کی یسیطانغم نادیم یاه طخ حرط .دیآ یم دوجو هب
ٔ
رت مکارتم رایسب هلولمیس لخاد نادیم یاه طخ ،دوش یم هدید هک هنوگ نامه .تسا هدش هداد ناشن پ و فلا
نوزفا .تسا هلولمیس لخاد رد نادیم ندوب رت گرزب رگناشن نیا و تسا نآ جراخ رد نادیم یاه طخ زا

و یزاوم ًابیرقت نآ یاه هبل زا رود ًاتبسن یاه هطقن رد هژیو هب ،هلولمیس لخاد رد نادیم یاه طخ ،نیا رب
یسیطانغم نادیم تهج .تسا هلولمیس نورد یسیطانغم نادیم ندوب تخاونکی رگناشن ،نیا و دنا هلصاف مه

.)ب 20 ــ3 لکش( دوش یم نییعت تسا هدش هداد ناشن لکش رد هک تسار تسد هدعاق کمک هب ،هلولمیس
ٔ
I I
→
یسیطانغم نادیم )فلا( 20 ــ3 لکش B
I →
نییعت )ب( .نایرج لماح ۀلولمیس کی B S N
.تسار تسد ۀدعاق کمک هب نادیم تهج
l
یسیطانغم نادیم یاه طخ حرط )پ(
.نهآ ۀدارب زا هدافتسا اب هلولمیس
)پ( )ب( )فلا(

کیدزن مه هب یلیخ ،نآ یاه هقلح و کچوک رایسب ،نآ لوط اب هسیاقم رد هلولمیس یاه هقلح رطق رگا
رد ینامرآ هلولمیس کی لخاد یسیطانغم نادیم .دوش یم هتفگ ینامرآ هلولمیس ،هلولمیس نیا هب ،دنشاب
ٔ
ٔ
:دیآ یم تسد هب ریز هطبار زا نآ هزادنا و تسا تخاونکی اه هبل زا رود یاه هطقن
ٔ
ٔ
µ NI
B = 0 )ینامرآ هلولمیس( )4ــ3(
ٔ
l
یسیطانغم ییاوارت µ و هلولمیس یاهرود دادعت N ،هلولمیس لوط l ،یروبع نایرج I ،هطبار نیا رد
0
.تسا π×4 10 −7 T.m / Aربارب و لأخ

3 ـ3 لاثم
یگرزب ،درذگب هلولمیس زا 800mA نایرج رگا .تسا مه هب کیدزن میس هقلح 600 یاراد 15cm لوط هب ینامرآ یا هلولمیس
ٔ
.دینک ادیپ نآ یاه هبل زا رود و هلولمیس نورد یا هطقن رد ار یسیطانغم نادیم

:میراد هلئسم یاه هداد هب هجوت اب :خساپ
-3
l = 15cm = 0/15m, N = 600, I = 800mA = 800*10 A, B = ?
:میراد بیترت نیا هب
µ NI ( π×10 −7 T.m / A)(600 )(800 ×10 −3 A)
4
B = 0 = ≈ 4 / ×0 10 −3 T = 40 G
l / 0 15 m

81