Page 112 - C112244

یا هتسه و یمتا کیزیف اب ییانشآ :4 لصف

جوم لوط ،رملاب هلداعم رد n =3,4, 5 , 6 نداد رارق اب .تسا حیحص یددع هراومه و n ≥ 3 نآ رد هک
ٔ
:دیآ یم تسد هب ریز تروص هب یئرم هیحان رد نژوردیه متا یلیسگ فیط یاه طخ
ٔ
n =4 → λ =486/ 08nm )یبآ طخ( n =3 → λ =656/ 20nm )زمرق طخ(
2 1
n =6 → λ =410/ 13nm )شفنب طخ( n =5 → λ =434/ 00nm )شفنب طخ(
4 3
ییاه طخ زا یرگید یاه هتشر تسا نکمم هک درک داهنشیپ ،2ــ4 هطبار یور رتشیب لمأت اب رملاب
ٔ
رد ،یدئوس ناد کیزیف ،گربدیر .دنشاب هتشاد دوجو دنا هدشن هدید نژوردیه فیط رد نامز نآ ات هک
و داد ماجنا نژوردیه یطخ یلیسگ فیط ندرک رت لماک یارب یناوارف شلات عوضوم نیمه یاتسار
).م 1854-1919( گربدیر تربار سناهوی
:درک یسیونزاب و حلاصا ریز تروص هب ار رملاب هلداعم یدلایم 1888 لاس رد
ٔ
،یجنس فیط صصختم و ناد کیزیف
هلاس 4 هک یماگنه .دمآ ایند هب دئوس رد
1  1  1
>
ٔ
یو هداوناخ و تفر ایند زا = شردپ دوب R  −  nn ′ )گربدیر هلداعم( )3ــ4(
ٔ λ  ′ n 2 n 2 
دوخ یگدنز یكدنا دمآرد اب دندش روبجم
-1
هرود 1873 لاس رد .دننك یرپس ار رد یگداس یارب و تسا 0/010973731 (nm) ربارب نآ رادقم و گربدیر تباث R نآ رد هک
ٔ
و کیزیف رد زاتمم تارمن اب ار ناتسریبد
-1
تسا یتبثم حیحص ددع n ʹ نینچمه .تفرگ رظن رد 0/011 (nm) ناوت یم ار نآ رادقم ،اه هبساحم
لاس نامه رد و دیناسر نایاپ هب یضایر
ٔ
ٔ
ٔ
رد یو .درک مان تبث دنلا هاگشناد رد .دراد رارق فیط یئرم هیحان رد هک دیآ یم تسد هب رملاب هتشر هب طوبرم 2ــ4 هطبار n ʹ=2 یازا هب هک
نایاپ هب ار دوخ یارتکد هرود 1879 لاس
ٔ فشک ناکما ،یجنس فیط یاه شور و اهرازبا حلاصا اب و رملاب تشذگرد زا سپ لاس نیدنچ
و تایضایر سیردت هب نآ زا سپ .دناسر
هتشر زج هب هک دش صخشم و دمآ دوجو هب نژوردیه زاگ یلیسگ فیط رد یرگید یاه جوم لوط هرتسگ
دوب نارود نیمه رد و دش لوغشم کیزیف ٔ ٔ
1
رصانع یمتا درادناتسا نزو هعلاطم هب هك هک ،اه هتشر نیا مان 1ــ4 لودج رد . دراد دوجو یمتا نژوردیه زاگ فیط رد یرگید یاه هتشر رملاب
ٔ
.تخادرپ فیلدنم یبوانت لودج رد
.تسا هدش جرد دنا هدمآ n ʹ توافتم ریداقم یازا هب
یمتا فیط هرابرد شهوژپ یو یدعب راک
ٔ
حلاصا یارب یا هطبار هئارا هب هك دوب اهزاگ
ٔ
فیط صوصخ رد رملاب یبرجت هلداعم یمتا نژوردیه یلیسگ فیط یاه طخ ۀتشر 1ــ4 لودج
ٔ
نیا .دش رجنم یمتا نژوردیه یطخ یلیسگ
فیط ۀیحان n یاهرادقم هتشر هب طوبرم گربدیر ۀطبار nʹ رادقم فشک خیرات فیط مان
.دوش یم هتخانش یو مان هب هزورما هطبار
دش رامیب ًادیدش 1913 لاس رد گربدیر  1 1  1
رد ،یرامیب ینلاوط هرود کی زا سپ و شفنبارف 2,3,4,... λ = R  − 2  2 1 1906 ــ 1914 نامیل
ٔ  n 1
.تشذگرد 1919 لاس
و شفنبارف  1 1  1
3,4, 5,... = R  − 2  2 2 1885 رملاب
یئرم λ  n  2
 1 1  1
خرسورف 4, 5,6,... = R  −  3 1908 نشاپ
λ  2 n 2  3
 1 1  1
خرسورف 5,6,7,... = R  −  2 4 1922 تکارب
λ  n 2  4
 1 1  1
خرسورف 6,7, 8,... = R  −  5 1924 دنوفپ
λ  2 n 2  5

نشاپ هتشر ،رملاب هتشر رد طقف یمتا نژوردیه زاگ یارب یلیسگ یاه طخ ،دش حرطم یدلایم 1913 لاس رد روب یمتا لدم هک ینامز ــ1
ٔ
ٔ
یارب ییاه شهوژپ هب رجنم تشاد یبوخ قفاوت رملاب ینیب شیپ اب هک لدم نیا .دندوب هدش مولعم یعطق روط هب نامیل هتشر یاه طخ زا یدادعت و
ٔ
.دندش فشک جیردت هب نامیل هتشر هدنام یقاب یاه طخ نینچمه و دنوفپ و تکارب یاه هتشر یاه طخ ماجنارس هک یروط هب ،دش اه هتشر نیا نتفای
ٔ
ٔ
101